Podstawa programowa jest realizowana w pełni podczas wszystkich obowiązkowych zajęć szkolnych. Dzieci nie pracują w oparciu o podręczniki i ćwiczenia, ale wykorzystując pomoce dydaktyczne znajdujące się w przygotowanym otoczeniu sali lekcyjnej.
Na tak postawione pytanie, odpowiedź brzmi, tak, w niczym to nie przeszkadza, że dziecko nie ukończyło przedszkola Montessori. Nie mniej jednak rodzice powinni zadać sobie nieco inne pytanie. Czy dziecko jest prowadzone w poszanowaniu jego wyborów, wolności i odpowiedzialności i ma prawo do popełniania błędów? Czy często słyszy hasła „musisz to zrobić”? Jeżeli dla Państwa istotą są potrzeby i możliwości Państwa dziecka, jeśli jego zdanie jest szanowane, a z drugiej strony ono potrafi szanować innych, to jest to miejsce dla niego.
Edukacja w środowisku montessori, to przede wszystkim przygotowanie takiego otoczenia, które wspiera integralny rozwój dziecka. Daje te same narzędzia, jakie są dostępne w życiu ludzi dorosłych, to znaczy wybór, decyzje, sposoby poszukiwania wiedzy, uzyskiwania odpowiedzi na postawione pytania.
Pozwala dziecku rozwijać umiejętności współpracy w grupie, pracy nad sobą, umiejętności porozumiewania się bez przemocy, ale formułowania jasnych, precyzyjnych przekazów, dotyczących swoich potrzeb i granic, aby potrafić radzić sobie z ludźmi, którzy tych granic nie chcą dobrowolnie przestrzegać. To wszystko składa się na wiedzę dziecka o sobie samym, wiarę we własne siły, poczucie własnej wartości, poczucie decyzyjności i bycia niezależnym. Czyż nie o to chodzi w tym zagonionym dzisiaj świecie? Aby nie zagubić siebie wśród wielu bodźców i kierunków?
Dzieci, które nie są stłamszone, zastraszone, zaniedbane są pochłonięte ciekawością świata i jego tajemnic, bo taka jest natura ludzka. Zatem, jeśli przygotuje się odpowiednie otoczenie, które będzie dla dziecka swoistym laboratorium, pełnym narzędzi, pomocy, inspiracji i kierunków, to ono z przyjemnością będzie dociekało, eksperymentowało i obserwowało.
Zatem należy zadać sobie pytanie, co się dzieje takiego, że natura dziecka jest tak daleko pogwałcona, że nie dąży ono do spełniania swoich podstawowych potrzeb? W środowisku montessoriańskim dorosły inspiruje dzieci i pokazuje im różne kierunki, ale to dziecko decyduje, który w nich wybierze teraz, a który potem. W jaki sposób dowie się czegoś nowego i w jako sposób te wiedzę przekaże innym. Jeśli nie jest oceniane, nie jest krytykowane, nie jest porównywane i ośmieszane, nie ma w nim lęku przed nowym, wie, że może popełniać błędy, bo to rzecz ludzka. Nie uczy się dla kogoś, lecz dla siebie.
System konwencjonalny oceniania nie daje informacji rzetelnej o rozwoju człowieka. Mówi, czy dziecko opanowało wiedzę dostatecznie, czy niedostatecznie. Dla samego ucznia, informacja, że otrzymał trójkę, czy czwórkę, niewiele wnosi. Ocenianie bowiem jest bardzo subiektywne. W klasie montessoriańskiej nie ma oceniania. Dla każdego ucznia przygotowywana jest informacja zwrotna o jego postępach. O tym, czym się zajmuje, czym interesuje, nad czym powinien pracować i dlaczego, a co jest jego mocną stroną. Dzieci są bacznie obserwowane, uczestnicząc w pracy, wykonując zadania prezentują swoją kondycję zarówno pod kątem predyspozycji umysłowych, jak tez społecznych, czy emocjonalnych. Taka informacja nie skrzywdzi ucznia, lecz pozwoli mu rozwinąć skrzydła.
Dokładnie tak powiedziała sama Maria Montessori. Metoda Montessori, to filozofia i sposób życia. Nie można powiedzieć, że będziemy czerpać z niej tylko trochę, np. to, że dziecko ma wolność, a z innej metody zaczerpniemy np. system motywacji zewnętrznej, jakim są chociażby kary, czy nagrody, bo jedno wyklucza drugie. To oznacza, że autentyczna, wewnętrzna wolność i samodyscyplina nie narodzi się, jesli będzie ograniczana zewnętrznymi ryzami, czyli przymusem i groźbą kija lub obietnicą marchewki.
I tak, jak dziecko jest chłonne, jak gąbka, żyje takim życiem, jakie obserwuje w swoim najbliższym otoczeniu, tak dorośli mają w sobie ślad doświadczeń, przekonań, obaw i lęków , które nie rzadko nie pozwalają im zaufać intuicji rodzicielskiej i naturze dziecka.
Podsumowując. bo przytaczam w ogromnym skrócie myślowym pewien opis sytuacji, tak, zdarza się, że środowisko, którym otoczone jest dziecko jest na tyle odmienne od tego, w jakie wartości wpisuje się montessoriański system edukacji i wychowania, że my, jako Państwa doradcy, osoby skupione na tym, aby najlepiej i dogłębnie poznawać metodę i jej dobra dla nas i dla naszych dzieci, odradzamy podjęcie współpracy dla dobra dziecka.
Jako wychowawcy, osoby, którzy zgłębiają naturę i potrzeby dziecka, jesteśmy przekonani, że dziecko do bycia szczęśliwym i życia pełnia swojego, dziecięcego życia, potrzebuje harmonii i poczucia bezpieczeństwa, które z pewnością daje mu stałość i jednolite środowisko. Nasza odmowa podjęcia współpracy z rodziną zawsze jest podyktowana naszym przekonaniem o tym, że być może to nie być miejsce, które te wszystkie założenia spełni.
Montessori zaobserwowała, że rywalizacja jest nieskutecznym narzędziem, które w żaden sposób nie motywuje dzieci do nauki i pracy w szkole.
Tradycyjnie szkoły wzywają uczniów do konkurowania z sobą o oceny, rankingi klasowe i specjalne nagrody. Dzieci zamiast podlegać obserwacjom i ocenom indywidualnych postępów są stale oceniani i porównywani do swoich rówieśników w klasie.
W szkołach Montessori uczniowie uczą się współpracować ze sobą, zamiast bezmyślnie z sobą konkurować. Odkrywają swoje wrodzone umiejętności i rozwijają silne poczucie niezależności, pewności siebie i samodyscypliny.
Dzieci montessoriańskie rywalizują ze sobą każdego dnia zarówno w sali lekcyjnej, jak i na placu zabaw. Maria Montessori, która sama była wyróżniającą się uczennicą, osiągającą bardzo wysokie stopnie, nigdy nie była przeciwna rywalizacji co do zasady. Jej obiekcje dotyczyły wykorzystywania rywalizacji do tworzenia sztucznej motywacji, mającej zachęcić dzieci do lepszych osiągnięć.
Edukacja Montessori znacząco różni się od konwencjonalnej.
Jedną z głównych cech wyróżniających Montessori od innych metod stanowią specjalistyczne programy dla dzieci uzdolnionych lub potrzebujących wsparcia. Zakładamy, że inteligencja i talent są powszechne.
Większość szkół z kolei przyjmuje tezę, że uzdolnienia są zjawiskiem rzadkim, co daje relatywnie niewielkie szanse, że dzieci osiągną odpowiedni poziom wykształcenia bez zewnętrznego przymusu, twardej struktury, nagrody zewnętrznej czy strachu przed byciem zawstydzonym.
Wielu z nas uczęszczała do szkół stawiających wysokie wymagania i wyzwania uczniom.
Ilu z nas faktycznie żyło chęcią uczenia się? Przypomnijmy sobie, co zazwyczaj działo się tuż po opuszczeniu nawet na chwilę sali przez nauczyciela? Najczęściej dzieci na co dzień pracujące w pełnej dyscyplinie wyrwane z rygoru natychmiast przerywały pracę i biegały po sali lub krzyczały. Naszym celem jest utrzymanie pracy na poziomie ciekawości i szukania odpowiedzi.
Metoda Montessori wykorzystuje współczesną wiedzę naukową na temat “ inteligencji wielorakich”, dotyczącą różnych form inteligencji do tworzenia odpowiednich warunków, aby każde dziecko mogło uczyć się na swój sposób i w swoim tempie.
Rodzice często martwią się, kiedy ich pociecha znajdzie się w klasie razem z innymi dziećmi, które są od niej starsze lub młodsze. Boją się, że młodsze dzieci zbytnio zaabsorbują nauczyciela, który poświęci im więcej czasu. Opiekunów niepokoi też fakt, że realizacja programu nauczania dla dzieci starszych pozbawi młodsze odpowiedniej ilości wsparcia emocjonalnego i stymulacji ze strony nauczyciela. Obie wspomniane obawy są mylne.
Wszystkie programy Montessori są zaprojektowane w taki sposób, by odpowiadać potrzebom rozwojowym dzieci na danym poziomie
Klasy Montessori są tak zorganizowane, by umiejętnie wykorzystać 2-3-letni przedział wiekowy pomiędzy podopiecznymi. Dzięki temu młodsze dzieci są stymulowane przez starsze, a starsze służą jako wzór do naśladowania. Każde dziecko uczy się w indywidualnym tempie, a kolejne lekcje są mu udzielane tylko w momencie, gdy jest na to naprawdę gotowe. O szybkości tego procesu nie decyduje nauczyciel. W mieszanej klasie dziecko zawsze może znaleźć rówieśników, którzy są na jego poziomie.
Praca z jedną klasą przez trzy lata pozwala na wytworzenie silnego poczucia wspólnoty pomiędzy rówieśnikami i nauczycielami. Dziecko szczególnie uzdolnione nie musi przechodzić do klasy wyżej lub czuć się wyobcowane w swojej klasie. Różnorodność wieku zapewnia mu odpowiednią stymulację ze strony innych, równie uzdolnionych rówieśników.
Maria Montessori wierzyła, że nauczyciel powinien traktować dziecko jak człowieka, a nie jako „składowy element” każdej lekcji. Nauczyciele montessoriańscy prowadzą swych podopiecznych tak, by Ci potrafili zadawać pytania, myśleć samodzielnie, badać, dociekać i odkrywać. Najważniejszym celem nauczyciela Montessori jest pomóc swym uczniom rozwinąć niezależność, ciekawość świata, kreatywność i wrodzoną inteligencję. Nauczyciele Montessori nie są po to, by prowadzić lekcje, są mentorami, przewodnikami, trenerami i pomocnikami każdego dziecka.
Nauczyciele ze szkół konwencjonalnych często uważają, że podczas lekcji przekazują uczniom podstawowe fakty i umiejętności, które pomogą podopiecznym osiągnąć sukces w przyszłości. Badania pokazują jednak, że większość czasu na zajęciach upływa na zarządzaniu klasą i dyscyplinowaniu podopiecznych.
Nauczyciel Montessori zwykle nie poświęca zbyt wiele czasu na przekazanie swojej klasie materiału z danej lekcji. Jego najważniejszym zadaniem jest przygotowanie i utrzymanie fizycznego, intelektualnego, społecznie zaangażowanej atmosfery w klasie. Kluczowym aspektem jest dobór materiałów edukacyjnych, ciekawych i odpowiednich pod względem etapu rozwoju dziecka.
Nauczyciel Montessori uważnie obserwuje postępy swoich podopiecznych. Dzięki temu, że ma możliwość pracy ze swoimi uczniami przez 3 lata, dobrze poznaje ich mocne strony, zainteresowania i cechy osobowości. Nauczyciel często wykorzystuje rozpoznane zainteresowania dziecka oraz alternatywne metody nauki, by zrealizować program nauczania i umożliwić dziecku osiągnięcie sukcesu.
Większość placówek Montessori nie wyznacza uczniom zadań domowych. Kiedy dzieci są starsze, mają do wykonania sensowne i interesujące zadania, które poszerzają tematy poruszane w klasie. Wiele zadań angażuje też rodziców do pracy ze swoją pociechą. Kiedy istnieje taka możliwość, nauczyciel przygotowuje różne zadania do wyboru przez uczniów.
Na początku program Montessori może wydawać się trochę nieustrukturyzowany. Metoda Montessori opiera się na indywidualnym podejściu do każdego ucznia, nie oznacza to jednak, że podopieczni mogą robić, co im się żywnie podoba. Tak jak wszyscy uczniowie, dzieci montessoriańskie uczą się w duchu kulturowego konceptu, łączącego niezbędną wiedzę i umiejętności.
Nauczyciele Montessori nie tylko uczą dzieci podstaw, ale także umożliwiają zgłębianie tematów, które są dla dzieci szczególnie interesujące. To pozwala uczniowi w dużej mierze ustalić własny plan nauki podczas lekcji.
Na poziomie wczesnej edukacji do programu wprowadza się wyraźne wskazówki i odpowiednie metody, które systematyzują i ukierunkowują wiedzę 4–5-letnich dzieci. Gdy podopieczni osiągną już wiek 5 lat, placówka wprowadza swego rodzaju system, dzięki któremu uczeń może śledzić, co już osiągnął i jakie zadania jeszcze przed nim stoją (praca na projektach, osobiste portfolio).
Dzieci na poziomie szkoły podstawowej pracują z rozpisanymi planami nauki. Taki plan uwzględnia jedynie zadania, które należy zrealizować, ale nie określa, ile czasu trzeba na nie poświęcić i w jakiej kolejności powinno się je wykonać. To dziecko samodzielnie o tym decyduje. Poza tymi podstawowymi, indywidualnie dopasowanymi zadaniami dziecko może zgłębiać tematy, które go ciekawią i pobudzają wyobraźnię, a także dzielić się nimi z kolegami z klasy.
Wszystkie dzieci się bawią! Odkrywają radośnie nowe rzeczy, interesujące otoczenie wokół nich. Cieszą się z towarzystwa dorosłych i innych dzieci. Wymyślają historie, marzą, używają wyobraźni. Wrażenie, że dzieci montessoriańskie się nie bawią, zwykle pochodzi od rodziców, którzy nie rozumieją koncentracji, porządku i samodyscypliny – cech tak często spotykanych u dzieci z placówek Montessori.
Uczniowie ci zwykle biorą na poważnie materiał, którego uczą się w przedszkolu czy szkole. Pracują naprawdę ciężko i oczekują, że ich opiekunowie będą traktowali je, a także ich pracę, z odpowiednim respektem. To, co dzieci robią w klasach Montessori, to nie „męczarnia”, ale prawdziwa radość i zabawa.
Dzieci zwykle dotykają i „majstrują” przy wszystkim, co znajdzie się w ich zasięgu. Można powiedzieć, że ludzki umysł jest „kształtowany” ręcznie – poprzez ruch i dotyk dziecko odkrywa, poznaje i tworzy swój zbiór wrażeń o świecie, który go otacza. Dzieci uczą się najlepiej w praktyce, co wymaga ciągłego ruchu i eksplorowania otoczenia.
W klasie montessoriańskiej dzieci mogą wedle życzenia poruszać się po sali, pracować samemu lub w grupie. Mogą samodzielnie wybrać, z jakim materiałem i ile czasu będą pracowały danego dnia, jeżeli tylko nikomu nie przeszkadzają, nie niszczą materiałów i odkładają wszystko na miejsce po skończonej pracy.
Dużo ćwiczeń, szczególnie na poziomie przedszkolnym, jest zaprojektowanych w taki sposób, by przekierować uwagę dziecka na cechy przedmiotów odbierane za pomocą zmysłów: rozmiar, kolor, kształt, teksturę, wagę, zapach, dźwięk itp. Krok po kroku dzieci uczą się skupiać uwagę i zauważać małe szczegóły w otaczającym je świecie. Zaczynają obserwować i doceniać to, jak wygląda środowisko wokół nich. To istotne, by pomóc dzieciom odkryć odpowiedni dla nich sposób uczenia się.
Wolność to drugi kluczowy aspekt programu Montessori. Nie chcemy uczyć dzieci jedynie faktów i pojęć. Naszym celem jest pomóc im naprawdę pokochać proces całkowitego skupienia się na konkretnej czynności i stawianie czoła wyzwaniom z niej wynikającym. Zadania przydzielone przez dorosłych nie są tak interesujące i przyjmowane z entuzjazmem przez dzieci jak te wybrane samodzielnie.
Odpowiednio przygotowane otoczenie w klasach Montessori to swego rodzaju laboratorium, w którym dzieci mogą badać, odkrywać i samodzielnie wybrać określoną pracę. Taka niezależność wśród dzieci to nie tylko wzmocnienie na płaszczyźnie emocjonalnej i społecznej, ale również pomoc w rozwinięciu poczucia zadowolenia i pewności co do swojej zdolności do panowania nad otoczeniem, zadawania pytań, rozwiązywania zadań i nauki bez nadmiernej ingerencji dorosłych.
Rodzice często martwią się, kiedy ich pociecha znajdzie się w klasie razem z innymi dziećmi, które są od niej starsze lub młodsze. Boją się, że młodsze dzieci zbytnio zaabsorbują nauczyciela, który poświęci im więcej czasu. Opiekunów niepokoi też fakt, że realizacja programu nauczania dla dzieci starszych pozbawi młodsze odpowiedniej ilości wsparcia emocjonalnego i stymulacji ze strony nauczyciela. Obie wspomniane obawy są mylne.
Wszystkie programy Montessori są zaprojektowane w taki sposób, by odpowiadać potrzebom rozwojowym dzieci na danym poziomie
Klasy Montessori są tak zorganizowane, by umiejętnie wykorzystać 2-3-letni przedział wiekowy pomiędzy podopiecznymi. Dzięki temu młodsze dzieci są stymulowane przez starsze, a starsze służą jako wzór do naśladowania. Każde dziecko uczy się w indywidualnym tempie, a kolejne lekcje są mu udzielane tylko w momencie, gdy jest na to naprawdę gotowe. O szybkości tego procesu nie decyduje nauczyciel. W mieszanej klasie dziecko zawsze może znaleźć rówieśników, którzy są na jego poziomie.
Praca z jedną klasą przez trzy lata pozwala na wytworzenie silnego poczucia wspólnoty pomiędzy rówieśnikami i nauczycielami. Dziecko szczególnie uzdolnione nie musi przechodzić do klasy wyżej lub czuć się wyobcowane w swojej klasie. Różnorodność wieku zapewnia mu odpowiednią stymulację ze strony innych, równie uzdolnionych rówieśników.
Codziennie wychodzimy na zewnątrz. Dzieci przebywają na dworze co najmniej przez godzinę czasu dziennie, a przy sprzyjającej pogodzie w okresach cieplejszych dwa razy dziennie. Bogactwem miejsca w którym znajduje się nasza placówka jest las i łąki. Dlatego wychodzimy do lasu, spacerujemy i bawimy się na łąkach, a także korzystamy z sali gimnastycznej w budynku naszego przedszkola.
Zapewniamy dzieciom podstawowe diety np.: dieta zwykła, dieta wegetariańska (bez lub z rybami), dieta bezglutenowa, dieta beznabiałowa.
Program Montessori sprawdza się wśród dzieci ze wszystkich grup społeczno-ekonomicznych. Jest odpowiedni zarówno dla dzieci rozwijających się regularnie, jak i uczniów specjalnie utalentowanych, a także dla dzieci ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi.
Pamiętajmy, że nie istnieje jedna placówka, która byłaby odpowiednia dla wszystkich dzieci. O naszej opowiemy i pokażemy Państwu pracę od kuchni.
Dzieci, które wykazują cechy hiperstymulacji lub bywają pobudliwe, czy agresywne, mogą mieć trudności z przystosowaniem się do programu Montessori, ale każda sytuacja bywa inna, dlatego najlepszym wyjściem jest współpraca z naszymi pracownikami, którzy mają na celu pomóc Państwa rodzinie. Dzięki temu wspólnie możemy dowiedzieć się, czy konkretna placówka będzie odpowiednia dla naszego dziecka.
Na początku program Montessori może wydawać się trochę nieustrukturyzowany. Metoda Montessori opiera się na indywidualnym podejściu do każdego ucznia, nie oznacza to jednak, że podopieczni mogą robić, co im się żywnie podoba. Tak jak wszyscy uczniowie, dzieci montessoriańskie uczą się w duchu kulturowego konceptu, łączącego niezbędną wiedzę i umiejętności.
Nauczyciele Montessori nie tylko uczą dzieci podstaw, ale także umożliwiają zgłębianie tematów, które są dla dzieci szczególnie interesujące. To pozwala uczniowi w dużej mierze ustalić własny plan nauki podczas lekcji.
Na poziomie wczesnej edukacji do programu wprowadza się wyraźne wskazówki i odpowiednie metody, które systematyzują i ukierunkowują wiedzę 4–5-letnich dzieci. Gdy podopieczni osiągną już wiek 5 lat, placówka wprowadza swego rodzaju system, dzięki któremu uczeń może śledzić, co już osiągnął i jakie zadania jeszcze przed nim stoją (praca na projektach, osobiste portfolio).
Dzieci na poziomie szkoły podstawowej pracują z rozpisanymi planami nauki. Taki plan uwzględnia jedynie zadania, które należy zrealizować, ale nie określa, ile czasu trzeba na nie poświęcić i w jakiej kolejności powinno się je wykonać. To dziecko samodzielnie o tym decyduje. Poza tymi podstawowymi, indywidualnie dopasowanymi zadaniami dziecko może zgłębiać tematy, które go ciekawią i pobudzają wyobraźnię, a także dzielić się nimi z kolegami z klasy.
Chociaż dzieci montessoriańskie mają zapewnioną znaczną swobodę w podążaniu za interesującymi je tematami, to wolność ta nie jest całkowita. W każdym społeczeństwie istnieją pewne kulturowe normy, tak jak i oczekiwania, co uczeń w danym wieku powinien wiedzieć i potrafi zrobić.
Doświadczeni nauczyciele Montessori są świadomi tych ustalonych „standardów”, dlatego starają się zapewnić pomoc i odpowiednią strukturę zajęć, by uczniowie spełnili stawiane przed nimi wymagania. Jeżeli zdarzy się dziecko, które potrzebuje więcej czasu i wsparcia, nauczyciele Montessori towarzysza mu bez krytycznego oceniania.
Każde dziecko ma jakieś talenty, specyficzny styl nauki, a także obszary, które są dla niego wyzwaniem. Każde dziecko jest unikalne. Program Montessori jest tak zaprojektowany, by odpowiadać zróżnicowanym potrzebom. Umożliwia dzieciom pracę we własnym tempie i jest odpowiedni dla różnych stylów uczenia się.
W wielu przypadkach dzieci z łagodnymi niepełnosprawnościami fizycznymi i trudnościami w nauce bardzo dobrze radzą sobie w klasach Montessori. Z drugiej strony, niektóre dzieci mogą też lepiej czuć się w mniejszej, tradycyjnej klasie.
Każda sytuacja powinna być rozpatrywana indywidualnie, tak, by wybrany program odpowiadał potrzebom dziecka i stylowi nauki.
Tak, program Montessori będzie dla dzieci wybitnie uzdolnionych wyzwaniem intelektualnym, a ze względu na swoją elastyczność, spełni ich indywidualne potrzeby.